Phòng sạch là gì? Quy trình thi công và vận hành phòng sạch chuẩn - Phòng sạch là một yếu tố quan trọng trong các ngành công nghiệp đòi hỏi môi trường sản xuất, nghiên cứu hoàn toàn không có tạp nhiễm. Từ dược phẩm, công nghệ sinh học, đến điện tử, phòng sạch giữ vai trò then chốt trong việc bảo đảm chất lượng sản phẩm và an toàn cho người sử dụng. Tỷ Hổ sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về phòng sạch, các quy trình thi công chi tiết, và cách vận hành đạt chuẩn để đảm bảo hiệu quả tối đa.

XEM THÊM: TỶ HỔ - PANEL VÁCH NGĂN, PANEL TRẦN GIÁ TỐT, GIAO HÀNG TOÀN QUỐC

1. Phòng sạch là gì?

- Phòng sạch (Cleanroom) là một môi trường sản xuất hoặc nghiên cứu có khả năng kiểm soát nghiêm ngặt lượng bụi, vi khuẩn, hạt lơ lửng, độ ẩm và nhiệt độ. Không gian này được thiết kế để đảm bảo các quy trình nhạy cảm diễn ra trong điều kiện tối thiểu hóa nguy cơ nhiễm bẩn từ không khí. Hiện nay, phòng sạch thường được thi công bằng các tấm Panel cách nhiệt (PU, EPS, Glasswool, Rockwool), phụ kiện nhôm chuyên dụng cho phòng sạch. 

Lối vào khu phòng sạch đạt chuẩn GMP

2. Vì sao phải sử dụng phòng sạch?

- Việc sử dụng phòng sạch là bắt buộc đối với một số môi trường như y tế, thực phẩm, nghiên cứu, điện tử, vì những lý do sau đây:

• Ngăn ngừa ô nhiễm sản phẩm: Một lượng nhỏ bụi hoặc vi khuẩn cũng có thể phá hủy toàn bộ lô hàng hoặc làm sai lệch kết quả nghiên cứu.
• Đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế: Nhiều ngành sản xuất phải đáp ứng các quy định như ISO 14644 (phân loại độ sạch), GMP (thực hành sản xuất tốt), hoặc tiêu chuẩn ngành điện tử.
• Bảo vệ sức khỏe và độ an toàn cho người tiêu dùng: Nhất là trong các lĩnh vực liên quan đến thực phẩm và dược phẩm.

3. Phân loại phòng sạch theo tiêu chuẩn quốc tế

Phòng sạch được phân loại dựa trên khả năng kiểm soát hạt bụi trong không khí. Việc phân loại này đóng vai trò quan trọng trong khâu thi công, giám sát và vận hành phòng sạch tối ưu nhất, đặc biệt những nơi yêu cầu độ sạch cao như nhà máy dược phẩm, điện tử, y tế hay vi sinh. Sau đây là cách phân loại phòng sạch theo các tiêu chuẩn quốc tế hiện nay:

3.1. Phân loại phòng sạch theo tiêu chuẩn ISO 14644-1

- Hệ thống ISO 14644-1 chia phòng sạch thành 9 cấp độ, từ ISO Class 1 (cực kỳ sạch) đến ISO Class 9 (sạch ở mức cơ bản). Mỗi cấp được xác định dựa trên nồng độ tối đa của các hạt bụi có kích thước xác định trong 1 mét khối không khí.

3.2. Phân loại phòng sạch theo tiêu chuẩn GMP (EU Annex 1)

- Trong sản xuất dược phẩm vô trùng và y tế, tiêu chuẩn GMP châu Âu phân loại môi trường phòng sạch thành bốn cấp độ kiểm soát: Grade A, B, C và D, tùy theo mức độ tiệt trùng cần thiết trong từng công đoạn.

3.3. So sánh hai tiêu chuẩn phổ biến của phòng sạch

XEM THÊM: PANEL PU CÁCH ÂM CÁCH NHIỆT, PANEL TÔN XỐP PU 3 LỚP

XEM THÊM: PANEL EPS CÁCH NHIỆT, PANEL TÔN XỐP EPS, PANEL EPS 3 LỚP 

4. Quy trình thi công phòng sạch đạt chuẩn

Trụ bê tông được ốp Panel phòng sạch đúng cách

Việc xây dựng phòng sạch không chỉ đơn thuần là thi công xây dựng, mà còn phải phân tích chọn lọc phương pháp kỹ thuật, vật liệu phù hợp và công nghệ môi trường phù hợp để đảm bảo đạt yêu cầu về độ sạch theo tiêu chuẩn quốc tế. Dưới đây là quy trình thi công phòng sạch phổ biến từ các chuyên gia kỹ thuật lâu năm tại Tỷ Hổ:

4.1. Xác định yêu cầu và phân tích mục tiêu sử dụng

- Đầu tiên, cần làm rõ mục đích sử dụng: sản xuất thuốc vô trùng, linh kiện điện tử, hay thực phẩm chức năng,…

- Mỗi ứng dụng yêu cầu cấp độ sạch khác nhau (ISO Class 5 – 8 hoặc GMP Grade A – D).

- Việc này giúp định hướng rõ ràng cho việc lựa chọn hệ thống, cấu trúc phòng và công nghệ sử dụng.

4.2. Thiết kế hệ thống tổng thể

- Bố trí mặt bằng: Thiết kế dòng di chuyển nhân sự, hàng hóa và khí sạch hợp lý để tránh nhiễm chéo.

- Kết cấu vật liệu: Lựa chọn vật liệu xây dựng có bề mặt phẳng, chống bám bụi và chịu được chất tẩy rửa chuyên dụng.

- Hệ thống HVAC: Điều chỉnh áp suất chênh lệch, lưu lượng gió, kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm theo yêu cầu từng khu vực.

4.3. Thi công cơ sở hạ tầng

- Triển khai lắp dựng tường panel cách nhiệt, trần chống bụi, sàn vinyl hoặc epoxy kháng khuẩn.

- Cửa airlock, passbox, hệ thống khóa liên động (interlock) và các thiết bị phụ trợ khác được lắp đặt song song theo bản vẽ thi công.

4.4. Tích hợp hệ thống kỹ thuật

- Bao gồm hệ thống lọc khí (HEPA/ULPA), chiếu sáng đạt lux tiêu chuẩn, hệ thống điện, báo cháy, và kiểm soát môi trường.

- Một số phòng sạch cấp cao cần bổ sung hệ thống kiểm soát vi sinh, giám sát dữ liệu theo thời gian thực (BMS/EMS).

4.5. Kiểm nghiệm – Hiệu chuẩn – Thẩm định

- Tiến hành đo kiểm chất lượng không khí, áp suất, độ sạch theo tiêu chuẩn ISO 14644-1 hoặc GMP.

-Thẩm định qua nhiều bước: IQ (Installation Qualification), OQ (Operational Qualification), và PQ (Performance Qualification).

- Bất kỳ điểm nào chưa đạt yêu cầu sẽ được khắc phục trước khi đưa vào vận hành chính thức.

4.6. Đào tạo nhân sự vận hành và bàn giao

- Nhân sự vận hành, kỹ thuật và vệ sinh phải được đào tạo đúng quy trình.

- Sau khi hoàn thành tất cả bước trên, phòng sạch được bàn giao kèm theo tài liệu kỹ thuật và hướng dẫn sử dụng.

XEM THÊM: HƯỚNG DẪN THI CÔNG LẮP ĐẶT PANEL CỰC DỄ VÀ ĐẦY ĐỦ CHI TIẾT 

5. Quy trình vận hành phòng sạch chuẩn như thế nào?

Các góc cạnh đều được ốp Panel và phụ kiện 

Việc vận hành phòng sạch đúng quy trình là yếu tố then chốt trong việc duy trì môi trường sạch, ngăn ngừa nhiễm tạp và đảm bảo sản phẩm đạt chất lượng cao. Dưới đây là các bước bạn cần thực hiện để vận hành phòng sạch an toàn và hiệu quả:

5.1. Chuẩn bị trước khi bắt đầu vận hành

- Kiểm tra môi trường: Đảm bảo hệ thống điều hòa, lọc khí (HEPA/ULPA) hoạt động ổn định, thông số nhiệt độ, độ ẩm, áp suất nằm trong phạm vi kiểm soát đã thiết lập.

- Chuẩn bị công cụ và thiết bị: Những vật dụng cần thiết phải được làm sạch hoặc tiệt trùng trước khi đưa vào phòng.

- Xác nhận tình trạng sẵn sàng: Kiểm tra nhật ký vận hành, tình trạng thiết bị, báo cáo bảo trì định kỳ.

5.2. Quy trình ra vào phòng sạch

- Trang phục đúng quy định: Nhân viên phải mặc đầy đủ đồ bảo hộ phòng sạch (coverall, găng tay, mũ, khẩu trang, ủng…) theo khu vực cấp độ sạch.

- Lối đi và airlock: Tuân thủ luồng di chuyển một chiều, sử dụng cửa airlock đúng cách để ngăn chặn dòng khí đảo ngược.

- Vệ sinh cá nhân: Rửa tay đúng quy trình, hạn chế hành vi gây phát tán hạt như nói to, gãi ngứa, mở đồ không cần thiết.

5.3. Thực hiện công việc trong phòng sạch

- Vận hành theo hướng dẫn: Mọi thao tác đều phải tuân thủ quy trình chuẩn (SOP). Không thực hiện công việc ngoài phạm vi cho phép.

- Hạn chế di chuyển không cần thiết: Việc đi lại quá mức sẽ làm tăng nguy cơ khuấy động bụi.

- Không gây nhiễm chéo: Tránh đặt chồng vật liệu bẩn/lẫn lộn, tuân thủ quy trình phân vùng rõ ràng.

5.4. Trước khi kết thúc ca vận hành

- Làm sạch khu vực sử dụng: Dùng dung dịch chuyên dụng để vệ sinh bề mặt bàn, thiết bị, sàn…

- Gỡ bỏ trang phục đúng cách: Cởi đồ bảo hộ theo đúng thứ tự, bỏ vào đúng thùng rác chuyên dụng hoặc đưa đi tiệt trùng.

- Ghi nhật ký vận hành: Ghi rõ ngày, giờ, thao tác, người thực hiện và các sự cố nếu có.

5.5. Kiểm soát và duy trì hiệu suất

- Theo dõi định kỳ: Đo lường chất lượng không khí (số lượng hạt bụi, vi sinh vật), độ chênh áp, ánh sáng, độ ẩm… theo lịch kiểm định.

- Bảo trì thiết bị: Có kế hoạch kiểm tra và bảo trì thường xuyên các hệ thống kỹ thuật để tránh ngưng trệ đột xuất.

- Đào tạo nhân sự định kỳ: Cập nhật kiến thức và kỹ năng cho nhân viên giúp giảm thiểu lỗi thao tác trong môi trường phòng sạch.

6. Công trình nào cần sử dụng phòng sạch?

Phòng sạch được ứng dụng trong nhiều ngành sau khi hoàn thiện

Công trình nào cũng có thể sử dụng phòng sạch, nhưng sau đây là các ngành bắt buộc phải có hệ thống phòng sạch đạt chuẩn:

6.1. Cơ sở sản xuất dược phẩm

- Các nhà máy sản xuất thuốc, vaccine, thuốc tiêm truyền hoặc thuốc nhỏ mắt đều yêu cầu môi trường vô trùng nghiêm ngặt. Tất cả các hoạt động như phối trộn, chiết rót, đóng gói trong dây chuyền dược phẩm vô trùng cần được thực hiện trong phòng sạch cấp cao (Grade A–B theo GMP, hoặc ISO Class 5–7).

6.2. Nhà máy linh kiện điện tử – vi mạch

- Ngành bán dẫn yêu cầu kiểm soát tuyệt đối các hạt bụi có kích thước siêu nhỏ, bởi chỉ một hạt bụi cũng có thể làm hỏng một con chip trị giá hàng trăm đô. Các nhà máy sản xuất wafer, vi xử lý, tấm nền LCD hoặc camera module đều sử dụng phòng sạch ISO Class 4–6.

6.3. Phòng nghiên cứu công nghệ sinh học

- Phòng nuôi cấy tế bào, sản xuất kháng thể, protein tái tổ hợp hoặc công nghệ ADN tái tổ hợp đòi hỏi kiểm soát nhiễm chéo, vi sinh và tạp nhiễm ở mức cao. Phòng sạch trong lĩnh vực này thường được phân vùng theo áp suất, luồng khí và xử lý vật liệu chuyên biệt.

6.4. Cơ sở chế biến thực phẩm cao cấp và mỹ phẩm

- Dây chuyền sản xuất thực phẩm đóng gói, thực phẩm chức năng và mỹ phẩm cao cấp (serum, kem dưỡng...) sử dụng phòng sạch để kiểm soát nấm mốc, vi khuẩn và mùi lạ. Đặc biệt với các sản phẩm không qua nhiệt (như mỹ phẩm) thì môi trường sản xuất sạch là điều kiện tiên quyết.

6.5. Ngành hàng không vũ trụ – quang học – quốc phòng

- Các thiết bị quang học, kính thiên văn, vệ tinh hoặc linh kiện điện tử dùng trong máy bay và tên lửa được lắp ráp trong môi trường không bụi để đảm bảo độ chính xác tuyệt đối. Đây là một trong những lĩnh vực yêu cầu mức sạch cao nhất – đôi khi là ISO Class 3.

6.6. Cơ sở y tế và bệnh viện

- Phòng mổ vô trùng, khu vực ICU, phòng điều trị bỏng nặng, phòng cách ly dịch bệnh hoặc các labo xét nghiệm (PCR, vi sinh) đều yêu cầu môi trường sạch để bảo vệ bệnh nhân và tránh lây nhiễm chéo.

7. Chi phí xây dựng phòng sạch bao nhiêu?

- Chi phí xây dựng phòng sạch có sự khác biệt lớn tùy thuộc vào nhiều yếu tố như cấp độ sạch, diện tích, vật liệu, hệ thống điều hòa không khí (HVAC), và yêu cầu đặc thù của từng ngành nghề. Sau đây là mức chi phí tham khảo khi thi công hệ thống phòng sạch:

- Nguồn tham khảo: Compass International – Global Construction Newsletter Q1 2023

8. Đơn vị cung cấp vật liệu và thi công phòng sạch giá rẻ tại TPHCM

Như vậy bạn đã biết phòng sạch là gì, quy trình thi công và vận hành phòng sạch hiệu quả. Để đảm bảo chất lượng của phòng sạch thì việc chọn nguồn vật liệu uy tín, đơn vị thi công tay nghề cao là vô cùng quan trọng.

Công ty Cổ phần Tỷ Hổ chuyên cung cấp các sản phẩm Panel phòng sạch, phụ kiện nhôm phòng sạch với MỨC GIÁ ỔN ĐỊNH NHẤT THỊ TRƯỜNG, NHIỀU MẪU MÃ, KÍCH THƯỚC VÀ CÓ GIA CÔNG THEO YÊU CẦU RIÊNG. Ngoài ra, Tỷ Hổ còn cung cấp dịch vụ thi công phòng sạch với đội ngũ chuyên viên đã hoàn thành hàng trăm dự án cho các đối tác. Nếu bạn có nhu cầu thi công lắp ráp phòng sạch, hãy liên hệ ngay Tỷ Hổ để được tư vấn chi tiết nhé.

Tấm Panel được các bác thợ chuẩn bị trung chuyển đến dự án

XEM THÊM: BÁO GIÁ TẤM PANEL EPS CÁCH NHIỆT MỚI NHẤT - CHUYÊN THI CÔNG PHÒNG SẠCH